विज्ञान रंजन स्पर्धा २०१२

विज्ञान रंजन स्पर्धा २०१२- नियमावली

* ही स्पर्धा सर्वांसाठी खुली आहे. * प्रवेशमूल्य नाही. * खालील प्रश्नांची उत्तरे स्वत:च्या मनाने, कोणालाही विचारून, पुस्तकात पाहून, प्रत्यक्ष प्रयोग करून मिळविता येतील. * जास्तीत जास्त प्रश्नांची उत्तरे स्वत:च्या हस्ताक्षरात फुलस्केप कागदावर लिहून २० फेब्रुवारी २०१२ पर्यंत पुढील पत्त्यावर पाठवावीत- मराठी विज्ञान परिषद, पुणे विभाग. टिळक स्मारक मंदिर, टिळक रस्ता, पुणे ४१११०३०. * उत्तम प्रयत्नांना आकर्षक बक्षिसे. * २८ फेब्रुवारी या राष्ट्रीय विज्ञान दिनी विजेत्यांची नावे महाराष्ट्र साहित्य परिषद, टिळक रस्ता, पुणे ३० येथील संध्याकाळच्या कार्यक्रमात जाहीर केली जातील

++: शिक्षण आणि वय लक्षात घेऊन स्पर्धकांना पुढील प्रमाणे पुढावा गुण देण्यात येतील.

शिक्षण: पाचवीपर्यंत(१०), सातवीपर्यंत(९), दहावीपर्यंत(७), बारावीपर्यंत(५), पदवी(३) शास्त्रशाखा(०).

वय वर्षे: १३ पर्यंत(६), १४ ते १६(४), १७ ते २०(२), ४१ ते ६०(२), ६१ ते ८०(४), ८१ हून जास्त (६)

* आपल्या उत्तरपत्रिकेसोबत स्वतंत्र कागदावर पुढील माहिती लिहून पाठवावी-

१. संपूर्ण नाव, २. पत्ता, ३. दूरध्वनी, ४. ई-मेल, ५. जन्मतारीख, ६. शिक्षण, ७. व्यवसाय, ८. पुढावा गुण.

* परीक्षकांचा निर्णय अंतिम राहील. * अधिक माहितीसाठी वरील पत्त्यावर संपर्क करावा -

संजय भामरे (९९२२५५२०४६), विनय र. र., (९४२२०४८९६७), किंवा ई-मेल This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.,.

प्रश्नावली

प्र. १ निरीक्षण करून उत्तरे लिहा . (गुण १० )

1. खेळातले कोणकोणते पत्ते उलट-सुलट वेगवेगळे दिसतात?

2. दहापेक्षा अधिक पाकळ्या असणारी फुले कोणती?

3. डावा दंड डाव्या कानावर ठेवून डाव्या पंजाने स्वत:चा उजवा कान पकडता येणे कोणत्या वयानंतर जमते?

4. पतंगाची उंची कन्नीच्या लांबीच्या किती पट असावी लागते?

5. तुमच्या घरातील गॅस सिलेंडरची उत्पादनाची तारीख कोणती? (ती कशी शोधली?)

6. नायलॉनचा धागा आणि लोकरीचा धागा बहिर्गोल भिंगातून बघितल्यावर कसे दिसतात त्याचे चित्र काढा.

7. गांडुळाच्या अंगावरील मोठे वळे त्याच्या तोंडापासून कितवे असते?

8. उकळत्या पाण्यात चहापत्ती घातल्यास उकळीत कोणता फरक पडतो?

9. वातकुक्कुटाची चोच कोणत्या दिशेला असते?

10. जीभ आणि भीज यातील ज चे दोन उच्चार दाखविणारे आणखी दोन शब्द लिहा.

प्र. २ थोडक्यात उत्तरे लिहा. (गुण १० )

1. नैऋत्य मोसमी पावसापेक्षा ईशान्य मोसमी पाऊस जास्त पडणारे राज्य कोणते?

2. अग्निशमनासाठी वापरले जाणारे गुंडाळ-नळ कशापासून बनविलेले असतात?

3. पिठाच्या गिरणीसाठी किती दाबाची वीज लागते?

4. तळहाताला फुटणा-या घामात कोणते जंतुनाशक असते?

5. कृत्रिम उपग्रह पृथ्वीपासून किमान किती अंतरावर असावा लागतो?

6. फ्लेक्स बोर्डसाठी कोणते पॉलीमर वापरतात?

7. वनस्पतींना सिलिकॉनचा उपयोग काय?

8. घड्याळ्यात तास-मिनिट-सेकंद काट्यांमध्ये एक समान कोन असणा-या वेळा कोणत्या?

9. सध्या शनि कोणत्या नक्षत्रात दिसतो त्या नक्षत्राचे पुढच्या मागच्या नक्षत्रासह चित्र काढा.

10. रुबिकच्या ठोकळ्यावर किती रंगांचे किती चौरस असतात?

प्र. ३ चूक की बरोबर ते लिहा (चुकीचे असेल ते दुरुस्त करून लिहा) (गुण १० )

1. बांबूला त्याच्या आयुष्यात एकदाच फुले येतात.

2. कावळ्याला एकच डोळा असतो.

3. पृथ्वीवर इतर सर्व ग्रहांवरून येऊन उल्का पडतात.

4. एखाद्या दाट वस्तीत जितकी अधिक वातानुकूलन यंत्रे असतील तितकी तेथील हवा गरम होत जाते.

5. हवा बाहेर फेकणा-या पंख्यांची पाती लांब असतात.

6. विहिरीतून उपसून काढलेले पाणी हे एक खनिज आहे.

7. साळींदर नेम धरून आपले काटे फेकून मारते.

8. लहान मुलांना टप्पू मारल्याने त्यांना मोठेपणी मेंदुघाताचा विकार होऊ शकतो.

9. आपल्या शरीरातील लाल पेशी हा एक स्वतंत्र जीव आहे.

10. काटकोन त्रिकोणातल्या कोणत्याही दोन कोनांची बेरीज तिस-यापेक्षा जास्त असते.

प्र. ४ शास्त्रीय कारणे द्या (गुण २०)

1. फरसबंद खोलीसाठी फुलझाडू, सारवलेल्या अंगणासाठी केरसुणी तर रस्ता झाडण्यासाठी खराटा वापरतात.

2. हेडफोन कानाला लावून गाणी ऐकणा-यांना बहिरेपण लवकर येते.

3. एकाच जागी बराच वेळ उभे राहणा-या व्यक्तींनी बुटात बोटाच्या हालचाली केल्या पाहिजेत.

4. उन्हाळ्यापेक्षा हिवाळ्यात लोक रंगीत कपडे वापरणे पसंद करतात.

5. हमरस्त्याच्या कडेला पिवळे-काळे पट्टे रंगविलेले असतात.

6. फोनवर हळू आवाजात बोलणे चांगले.

7. सतत एकच एक पीक काढल्यावर जमिनी नापीक होतात.

8. घनदाट अरण्यातील झाडे उंच वाढतात.

9. घराच्या आतल्या भिंती गुळगुळीत करतात तर बाहेरच्या खडबडीत करतात.

10. स्वच्छतेचा अतिरेक करणा-यांना पचनाचे रोग होण्याची शक्यता जास्त असते.

प्र. ५ सविस्तर उत्तरे लिहा. (गुण ३0)

1. टोक, शेंडा, शिखर, कड, बाजू, धार या शब्दांचे नेमके अर्थ काय?

2. आपल्या पिण्याच्या पाण्यात क्षार आहेत का हे कसे तपासता येईल?

3. आगगाडीचा वेग आणि समुद्रातील जहाजाचा वेग मोजणे यात फरक काय?

4. माणूस वगळता प्राण्यांना गरजेच्या न वाटणा-या पाच महत्वाच्या गोष्टी कोणत्या?

5. गाईगुरांना चारणीला नेणे किंवा जागेवरच चार देणे यातील फायदे तोटे यांची तुलना करा.

6. आत्ये-मामे भावंडांमध्ये विवाह होऊन त्यांना अपत्य झाल्यास त्या अपत्यात त्याच्या सामायिक पणजीची किती टक्के जनुके असतील? आत्याच्या सासूच्या जनुकातील तसेच मामाच्या सास-याच्या जनुकातील किती टक्के जनुके अपत्यात असतील?

7. तुमच्या आसमंतात कोणकोणत्या प्रकारच्या लहरी आहेत याची यादी करा.

8. प्रत्येकी एक उदाहरण द्या - एकट्याने, जोडीने, कुटुंबाने, कळपाने, समूहाने राहणारे प्राणी.

9. बसचे इंजिन पुढे असणे सोयीस्कर की मागे? स्पष्ट करा.

10. टिव्हीवरून प्रक्षेपित होणारा कार्यक्रम कोणकोणत्या माध्यमांतून कोणकोणत्या स्वरुपात प्रवास करतो?

प्र. ६ करून पहा, निरीक्षणे नोंदवा, निष्कर्ष लिहा . (गुण १५)

1. प्लास्टिकच्या पिशवीची जाडी कशी मोजाल? पिशवीची जाडी आणि पिशवीचा वापर यात काही संबंध आहे का? उदा. - दुधाची पिशवी, ओल्या कच-याची पिशवी इ.

2. २०१२ साली संकष्टी चतुर्थीचे चंद्रोदय आणि सूर्यास्त यांच्या वेळांचे आलेख काढा. त्यावरून ऋतुमानानुसार किंवा सूर्य- पृथ्वी मधील अंतर यानुसार पडणारा फरक कोणता?

३. २ लिटर क्षमतेचे एक पातेले घ्या. त्यात १ लिटर पाणी घाला. एक लाकडी पेन्सील घेऊन पातेल्याच्या काठावर दर ५ सेकंदाला एक असे टोले द्या. त्यामुळे पाण्याच्या पृष्ठभागावर कशा प्रकारचे तरंग उठतात? दर चार / तीन / दोन / एक सेकंदाला टोले दिल्यावर पृष्ठभागावरचे तरंग कशा प्रकारे बदलतात?

प्र. ७ वैज्ञानिक वार्तापत्र लिहा (गुण २०)

पाच मित्रांची पुनर्भेट - रान्चो, पिया, राजू, फरहान आणि चतुर हे पाच मित्र १ जानेवारी २००७ ला पृथ्वीवरून एकाच यानातून पृथ्वीच्या बाहेर निघाले. ते अनुक्रमे बुध, शुक्र, मंगळ, गुरु आणि शनि येथे पोचले आणि वस्ती करून राहिले. १ जानेवारी २०१२ ला ते पुन्हा पृथ्वीवर एकाच ठिकाणी परतले असे कल्पून त्यांची काल्पनिक मुलाखत घेऊन वैज्ञानिक वार्तापत्र तयार करा. ते तेथे पोचले कधी? तेथील किती दिवस, किती वर्षे ते तेथे राहिले? त्यांच्यावर तेथील गुरुत्वाकर्षण, प्रकाशमान, हवामान यांचा कोणता परिणाम झाला? इ. प्रश्नांची उत्तरे मिळवा.

प्रश्नांची उत्तरे स्वत:च्या हस्ताक्षरात फुलस्केप कागदावर लिहून २० फेब्रुवारी २०१२ पर्यंत पुढील पत्त्यावर पाठवावीत-

मराठी विज्ञान परिषद, पुणे विभाग. टिळक स्मारक मंदिर, टिळक रस्ता, पुणे ४१११०३०.